Phong tục ma chay của người Hoa mang đậm ý nghĩa tâm linh sâu sắc, thể hiện lòng hiếu kính và sự tôn trọng đối với tổ tiên. Tìm hiểu về các nghi lễ đặc trưng trong phong tục này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về văn hóa và truyền thống độc đáo của người Hoa. Hãy cùng Giang Thọ khám phá những nét đặc sắc trong phong tục ma chay người Hoa ngay sau đây.

Nghi thức chính trong phong tục ma chay của người Hoa

Nghi thức chính trong phong tục ma chay của người Hoa thể hiện nét văn hóa truyền thống đặc sắc, phản ánh lòng thành kính và sự tôn trọng sâu sắc đối với người đã khuất.

Giai đoạn hấp hối – lâm chung

Chuẩn bị trước lúc lâm chung

Trước khi người thân trút hơi thở cuối, gia đình sẽ chuẩn bị nước sạch và khăn mềm để vệ sinh cơ thể, đồng thời thay bộ y phục mới cho người sắp mất. Đây không chỉ là hành động giữ gìn thể diện mà còn thể hiện sự hiếu kính cuối cùng của con cháu đối với người thân.

Khi người mất đã qua đời, thi thể được đặt trên chiếu thay vì giường, rồi chuyển vào khu vực “nội đường”, một vị trí trang trọng trong nhà. Đầu quay ra cửa, chân hướng vào trong, gần bên là một chén nhỏ đựng dầu và tim đèn, gọi là “trường minh đăng”. Ngọn đèn này mang ý nghĩa thiêng liêng, tượng trưng cho ánh sáng dẫn đường, giúp linh hồn tìm được lối về thế giới bên kia một cách nhẹ nhàng, an yên.

Gia đình sẽ duy trì ánh sáng từ đèn liên tục, thể hiện sự chăm sóc chu đáo và tấm lòng thành kính đối với người đã khuất.

Nghi thức lâm chung

Tùy theo phong tục của từng nhóm người Hoa, các nghi lễ trong giai đoạn lâm chung có những điểm khác biệt rõ nét:

• Người Phúc Kiến không che mặt người mất, để linh hồn dễ nhận diện và ra đi thanh thản.
• Người Hải Nam lại dùng khăn đỏ che mặt, nhằm tránh tà khí và giữ khí lành cho linh hồn.
• Người Triều Châu thường đặt hai thỏi vàng mã dưới gối người mất, tượng trưng cho tài lộc hộ thân trong hành trình sang thế giới bên kia.

Sau khi hoàn tất các nghi lễ cơ bản, gia đình sẽ tổ chức lễ chiêu hồn – nghi thức tâm linh đặc biệt với mục đích gọi linh hồn người đã mất trở về để nhận lễ cúng, lắng nghe lời cầu nguyện và lời tiễn biệt từ người thân yêu. Đây là nghi lễ mở đầu cho toàn bộ quá trình tang sự, gắn kết chặt chẽ giữa người sống và người đã khuất.

Lễ mua nước và mộc dục

Trong phong tục ma chay người Hoa, lễ mua nước là một nghi thức tâm linh mang tính đặc trưng. Gia đình sẽ thuê thuyền ra sông, mang theo lễ vật gồm trầu cau, hoa quả, vàng mã để dâng cúng, cầu xin thần sông ban nước sạch, nước thiêng về tẩy rửa thân thể cho người đã khuất.

Sau khi rước nước về nhà, nghi thức Mộc Dục được tiến hành. Đây là lễ tắm gội lần cuối cho người mất, sử dụng nước đã được xin từ sông với sự cho phép của thần linh. Nghi lễ này thường do con cháu trong gia đình trực tiếp thực hiện, thể hiện sự hiếu kính sâu sắc. Sau khi tắm sạch sẽ, thi thể được lau khô, chỉnh trang, trang điểm và thay y phục tang theo đúng truyền thống.

Trang phục của người đã mất

• Người Quảng Đông: Thi thể được mặc 3 lớp quần áo với các gam màu trắng, đen, xanh lam, xám hoặc tro, bên ngoài khoác thêm áo gấm, biểu thị sự trang nghiêm và kính trọng.
• Người Tiều (Triều Châu): Trang phục tang lễ được may đơn giản, không có túi và không có nút áo, tượng trưng cho quan niệm “ra đi tay trắng”, không vướng bận vật chất.

Trang phục của người thân còn sống trong gia đình

Người Phúc Kiến:

• Con trai: Mặc áo dài không có nút, phủ ngoài bằng áo ngắn vải bố, đầu đội nón, tay cầm gậy, tượng trưng cho sự gánh vác và kế thừa.
• Con gái: Mặc áo dài, đầu đội khăn ba góc.
• Con rể: Phân biệt bằng trang phục trắng có chấm đỏ.
• Cháu nội: Đội khăn tang màu xanh có chấm xanh, tượng trưng cho huyết thống nội tộc.
• Cháu ngoại: Đội khăn tang trắng chấm đỏ – biểu thị quan hệ bên ngoại.

Người Triều Châu:

Con trai mặc áo vải xô, phủ ngoài áo ngắn vải bố, đầu đội mũ tam giác. Ngoài ra, mang theo túi vải ba màu (xanh – đỏ – trắng), trong đựng các loại hạt đậu, mang ý nghĩa cầu phúc và tiễn đưa linh hồn tổ tiên được thuận lợi sang thế giới bên kia.

Giai đoạn nhập liệm

Giai đoạn nhập liệm thể hiện lòng thành kính và tôn trọng đối với người quá cố. Thi thể sẽ được đặt cẩn thận vào quan tài, trong khi con cháu trong gia đình luân phiên túc trực bên linh cữu, chăm sóc và giữ gìn cho đến khi lễ nhập quan được thực hiện.

Giai đoạn báo tang

Mục đích của giai đoạn báo tang là để thông báo rộng rãi đến người thân, bạn bè và hàng xóm về sự mất mát của gia đình. Thông thường, người con trai trưởng sẽ đảm nhận vai trò đứng ra tổ chức, chủ trì lễ báo tang, thể hiện trách nhiệm trong việc truyền tin và chuẩn bị các nghi lễ tiếp theo.

Lễ cúng trong phong tục ma chay của người Hoa

Trong phong tục người Hoa, lễ cúng đóng vai trò quan trọng thể hiện lòng hiếu kính và cầu nguyện cho người đã khuất được siêu thoát:

Lễ cúng cơm

Lễ cúng cơm của người Hoa được tổ chức nhằm dâng lên người đã khuất những món ăn quen thuộc lúc sinh thời, như heo quay, ngũ quả, hoa tươi, nhang đèn để bày tỏ lòng tưởng nhớ và biết ơn.

Xem thêm: Mai táng là gì? Các hình thức, nghi thức và lựa chọn phù hợp hiện nay

Trong lễ tiễn đưa, sẽ có đội nhạc tang đi cùng, mặc trang phục phù hợp với độ tuổi của người mất. Nếu người mất trên 60 tuổi, ban nhạc thường mặc áo đỏ và đội nón lá, thể hiện sự trọn vẹn một kiếp người gọi là “đám tang vui” theo quan niệm người Hoa. Ngược lại, nếu người mất dưới 60 tuổi, ban nhạc sẽ mặc áo màu xám tro, tạo không khí trang nghiêm, tiếc thương.

Lễ động quan

Lễ động quan đòi hỏi gia đình phải cân nhắc kỹ lưỡng về thời gian tổ chức. Trước khi linh cữu được di chuyển, gia đình sẽ tiến hành lễ dâng rượu để kính cáo và mời các thần linh chứng giám cho buổi lễ.

Khi đến giờ động quan, một người sẽ đảm nhận việc chỉ huy, dùng sênh ra hiệu cho mọi người cùng phối hợp, từ việc đặt tay lên đòn gánh đến nâng quan tài lên vai và di chuyển theo lệnh.

Linh cữu được đưa đi sẽ có sự theo sau của con cháu, anh em, họ hàng và bạn bè thân thiết. Theo tập tục, con trai trưởng sẽ giữ bát hương, cây dong. Trong khi đó, con trai thứ cầm ảnh thờ của người đã khuất. Để thể hiện lòng thành kính sâu sắc, con cháu sẽ bò từ trong nhà ra đến xe tang, biểu thị sự hiếu thảo với người thân vừa mất.

Ngoài ra, người Hoa còn duy trì phong tục rải vàng mã dọc theo lộ trình di chuyển của linh cữu. Hành động này nhằm xua đuổi những vong linh xấu, giữ cho linh hồn người đã khuất được yên ổn và bình an trên hành trình sang thế giới bên kia.

Lễ hạ huyệt 

Trước khi tiến hành hạ huyệt, gia đình sẽ làm lễ cúng thần thổ địa, chuẩn bị các lễ vật gồm nhang đèn, trái cây tươi, hoa, muối gạo để cầu xin sự phù hộ cho phần mộ. Sau khi hoàn tất nghi lễ, người ta sẽ rải đậu và khoai môn xuống lòng huyệt trước khi đặt quan tài vào. Mộ phần sau đó thường được nâng cao hơn mặt đất, được trồng cây xanh bao quanh nhằm tạo sự trang nghiêm và thanh tịnh.

Lễ mở cửa mả được tổ chức vào ngày thứ 3 sau khi chôn cất, với việc chuẩn bị nhang đèn và hoa tươi. Nghi lễ này mang ý nghĩa giải thoát và giúp linh hồn người đã khuất được yên nghỉ, thanh thản nơi cõi vĩnh hằng.

Sau 49 ngày, gia đình sẽ mời tăng ni đến tụng kinh cầu siêu, giúp người quá cố được thanh thản, thanh tịnh tâm hồn. Đồng thời, người thân cũng tổ chức mâm cơm cúng tưởng nhớ tròn 100 ngày, thể hiện lòng thành kính và tưởng niệm người đã khuất.

Một số phong tục đặc trưng trong đám tang người Hoa

Phong tục đám tang của người Hoa không chỉ là nghi thức tiễn biệt người đã khuất mà còn là dịp để con cháu thể hiện lòng kính trọng và hiếu thảo sâu sắc.

Một số đặc trưng nổi bật trong phong tục tang lễ gồm:

• Trang phục tang lễ: Người Hoa chọn màu trắng làm màu tang truyền thống. Con trai trưởng sẽ mặc áo dài trắng, đội mũ rơm, cầm gậy chống. Còn con gái thường mặc áo dài trắng cùng khăn tang kiểu ba góc.
• Nhạc lễ tang: Đám tang có sự xuất hiện của đội nhạc tang, sử dụng các loại nhạc cụ như trống và kèn để tạo không khí trang nghiêm.
• Quan tài: Thường được làm từ gỗ quý, với các hoa văn chạm khắc tinh xảo thể hiện sự trân trọng đối với người đã khuất.

Dịch vụ mai táng Giang Thọ với nhiều văn hóa tang lễ

Với hơn 20 năm đồng hành cùng hàng ngàn gia đình tại miền Nam, Giang Thọ không chỉ là đơn vị tổ chức tang lễ, mà còn là người bạn đồng hành thấu hiểu – từ những nghi lễ truyền thống của người Việt, người Hoa, cho đến nghi thức tôn giáo như Phật giáo, Công giáo, Tin Lành, Cao Đài, … Mỗi nghi lễ được chuẩn bị, thực hiện tỉ mỉ, đúng chuẩn mực, thể hiện sự tôn kính tuyệt đối với người đã khuất và niềm an ủi sâu sắc dành cho người ở lại.

Giang Thọ cung cấp dịch vụ mai táng và hỏa táng trọn gói từ chuẩn bị quan tài, xe tang, nhạc lễ, thủ tục pháp lý, đến trang trí, nghi lễ tiễn đưa, … Tất cả đều được thực hiện chu toàn với chi phí rõ ràng, không phát sinh. Chúng tôi tin rằng, một lễ tang chỉn chu không chỉ giúp gia đình nhẹ gánh, mà còn là cách gìn giữ những giá trị văn hóa tâm linh điều thiêng liêng không thể thiếu trong mỗi cuộc tiễn biệt cuối cùng.

Địa chỉ các nhà tang lễ uy tín mà Giang Thọ phục vụ:

• 1/339 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Quận 3 (Chùa Vĩnh Nghiêm).
• 395 Trần Phú, Quận 5 (Nhà tang lễ An Bình).
• 336 Trần Phú, Quận 5 (Nhà tang lễ Nguyễn Tri Phương).
• 243 Sư Vạn Hạnh, Quận 10 (Chùa Ấn Quang).
• Số 1 Lý Thường Kiệt, Tân Bình (Nhà tang lễ Bệnh viện Thống Nhất).
• Nhà tang lễ Thành Phố, Bình Tân (Đường Võ Văn Kiệt).

Địa chỉ các trung tâm hỏa táng được Giang Thọ hỗ trợ:

• Trung tâm hỏa táng Bình Hưng Hòa (Bình Tân).
• Trung tâm hỏa táng Đa Phước (Bình Chánh).
• Hoa viên Sala Garden (Long Thành).
• Phước Lạc Viên (Dĩ An).
• Tháp Long Thọ (Củ Chi).

Tóm lại, phong tục ma chay của người Hoa không chỉ thể hiện lòng hiếu kính và sự trân trọng với người đã khuất, mà còn phản ánh đậm nét văn hóa tín ngưỡng và tinh thần cộng đồng của họ. Dù trải qua thời gian và sự giao thoa, những nghi lễ vẫn được gìn giữ một cách trang nghiêm. Liên hệ ngay với Giang Thọ để nhận thông tin về dịch vụ mai táng theo đa dạng nghi thức văn hóa, trọn gói, tiết kiệm chi phí.